psoriasis

psoriasis: 10 praktische tips & nuttige informatie

Biologicals

Biologicals zijn biologische geneesmiddelen. Ze bestaan uit eiwitten die door levende cellen zijn geproduceerd. Ze worden voor veel auto-immuunziekten ontwikkeld. Biologicals bevinden zich nog in de ontwikkelingsfase. Biologicals worden sinds 2005 onder strenge voorwaarden toegepast bij ernstige vormen van psoriasis.

Biologische geneesmiddelen kunnen helpen het immuunsysteem in balans te krijgen. Er zijn stoffen die de cellen kunnen uitschakelen die de ontsteking veroorzaken. Hierdoor kan de zichtbare huidafwijking verminderen of wegblijven.

Biologische stoffen worden via een infuus of injectie in het lichaam gebracht. De injecties worden bij een standaard behandeling normaliter twee keer per week door de patiënt zelf of iemand uit de omgeving toegediend. Een infuus wordt bij een standaard behandeling één keer in de acht weken toegediend.

Biologicals kennen bijwerkingen als griepachtige verschijnselen, infecties (luchtwegen) en reacties op de inentingsplaats. Ook zou er bij het gebruik van biologische stoffen een verhoogd risico kunnen ontstaan op lymfklierkanker. De bijwerkingen na langdurige toediening zijn op dit moment niet bekend. Het medicijn Raptiva is vanwege ernstige bijwerkingen in 2009 uit de markt gehaald.

Wat is psoriasis

Psoriasis is een chronische huidziekte. Het openbaart zich als dikke, rode, schilferende plekken op de huid. De aandoening wordt veroorzaakt door een stoornis in de huidgroei. Ongeveer 300.000 mensen in Nederland lijden aan psoriasis.

Psoriasis is een ontstekingsziekte. De huid wordt geleidelijk vernieuwd: de huid laat huidcellen aan de buitenkant los. Aan de onderzijde van de opperhuid groeien nieuwe huidcellen weer aan. Het lichaam heeft een afweersysteem om schadelijke indringers (bijvoorbeeld bacteriën) onschadelijk te maken. Het afweersysteem is bij psoriasis overactief. Er worden te snel en teveel nieuwe huidcellen aangemaakt. Hierdoor ontstaan plakken huid met een dikke laag onrijpe huidcellen die moeilijk afschilferen. Het ziet er uit als rode, schilferende plekken die ontzettend kunnen jeuken en bloeden. In sommige gevallen zijn de nagels aangetast en/of de gewrichten ontstoken. Er zijn zes verschillende vormen psoriasis (zie tip 2).

Waarom het afweersysteem zo reageert, is niet bekend. Psoriasis kan erfelijk bepaald zijn. Omgevingsfactoren als stress, roken en alcohol, bepaalde medicijnen, huidbeschadigingen, ziekte, het klimaat en infectieziekten kunnen de klachten verergeren. De ziekte komt en gaat, periodes zonder klachten worden afgewisseld met periodes van (ernstige) klachten. Er zijn mensen die soms klachtenvrij zijn, maar er zijn ook patiënten die nooit klachtenvrij zijn.

Psoriasis wordt op verschillende manieren behandeld. Zie de volgende tips. Het is (nog) niet mogelijk om psoriasis te genezen maar met behulp van de verschillende behandelingen kunnen de klachten wel verminderen.

Vormen van psoriasis

Psoriasis is een ontstekingsziekte van de huid. Het kan zich op verschillende plaatsen en op verschillende manieren bevinden. Er zijn verschillende vormen:
  • Psoriasis vulgaris (of: chronische plaque psoriasis)
    Psoriasis vulgaris is de meest voorkomende vorm van psoriasis. Vulgaris betekent dan ook: gewoon. Van alle patiënten met psoriasis heeft 75 tot 80 procent deze soort. De huid vertoont grote, rode plekken met grove, witte schilfers. De afmetingen van de plekken kunnen klein zijn, maar ook een behoorlijk deel bedekken. De plekken kunnen verspreid over het lichaam zitten. Het komt vooral op de strekzijden van ellebogen en knieën voor, op de behaarde hoofdhuid en onderrug. De plekken kunnen spontaan op geleidelijke manier ontstaan. Het kunnen ook overblijfselen zijnvan een doorgemaakte psoriasis guttata. De plekken kunnen behandeld worden met een zalf, crème of lotion.
  • Psoriasis guttata
    Psoriasis guttata is ook een veel voorkomende variant van psoriasis. Het wordt gekenmerkt door vele kleine schilferende rode plekjes met witte schilfering, verspreid over het lichaam (vooral op armen, benen en romp). Voor veel mensen begint de psoriasis met deze vorm. Het komt vooral voor in de leeftijdscategorie tussen 15 en 25 jaar na een lichamelijk of psychisch trauma (bijvoorbeeld een forse keelontsteking of het overlijden van een dierbaar persoon). De vlekjes kunnen maandenlang zichtbaar blijven om vervolgens spontaan, geleidelijk te verdwijnen. Deze vorm van psoriasis kan ook overgaan in de gewone psoriasis. Dit type psoriasis wordt vaak behandeld met een UV-B lichtkuur.
  • Psoriasis inversa
    De psoriasis inversa is een variant waarbij de huidziekte zich openbaart in huidplooien (liezen, oksels, onder de borsten van vrouwen, de bilnaad). De plekken zijn zalmroze van kleur. Vanwege het broei-effect is er geen witte schilfering. Voor deze variant zijn er speciale crèmes verkrijgbaar.
  • Psoriasis capitis
    De psoriasis capitis komt voor op de behaarde hoofdhuid. Het lijkt op de witte schilfers van roos (seborrhoïsch eczeem), maar de hoofdhuid is veel roder en schilfert meer. Je kunt korstjes op de hoofdhuid voelen.
  • Psoriasis unguum
    De psoriasis unguum heeft hierbij de nagels aangedaan. Kenmerkend zijn de kleine putjes in de nagel, maar er zijn ook ernstige vormen waarbij een dikke eeltlaag onder de nagels zit.
  • Psoriasis arthropathica
    Bij alle varianten van psoriasis kunnen klachten ontstaan van pijnlijke gewrichten. Dit wordt psoriasis arthorpathica of artritis psoriatica genoemd.
  • Psoriasis pustulosis palmplantaris (Andrews-Barber)
    Deze vorm van psoriasis wordt bijna alleen gezien bij rokers. Het betreft kleine met pus gevulde blaasjes aan de handpalmen en/of voetzolen.
  • Erythrodermische psoriasis (gegeneraliseerde psoriasis)
    De gegeneraliseerde psoriasis is een uiterst zeldzame variant. De huid is van top tot teen (meer dan 70 procent) bedekt door psoriasisplekken. Het kan een gevaarlijke aandoening zijn, omdat deze variant belangrijke functies van het lichaam ontregelt. De patiënt kan zijn lichaamstemperatuur namelijk niet meer op 37 graden Celsius houden. De kapotte huid verliest enorme hoeveelheden vocht en eiwit. Als het niet hersteld wordt, kan de aandoening fataal zijn.

Praktische tips

Er zijn diverse behandelingen voor psoriasis. Naast deze behandelingen kun je ook met een aantal praktische zaken rekening houden om je klachten zoveel mogelijk te beperken of te verlichten.

Medicijnen

Let op met medicijnen, sommigen kunnen de klachten van psoriasis verergeren. (Denk aan antimalaria pillen, lithium, medicijnen tegen hoge bloeddruk).

Rust

Neem van tijd tot tijd rust. Zoek naar een manier om goed te kunnen ontspannen. Stress maakt psoriasis namelijk erger. Probeer spanningen te vermijden of in ieder geval zo snel mogelijk op te lossen, desnoods met hulp van een deskundige.

Zon

Uv-licht kan de klachten verminderen. Kijk wel uit voor teveel zon en ga niet teveel van de zonnebank gebruik maken. Vul een sproeifles met water en zout en besproei je plekken met dit water. Het bevordert de doorlaatbaarheid van de huid voor UV-B straling.

Hoofdhuid

Bij beginnende psoriasis op de hoofdhuid helpt het ’s avonds insmeren van de plekjes met plantaardige olie. Was dit de volgende ochtend er weer uit. Masseer de hoofdhuid regelmatig met een speciale crème. Dat is goed voor de doorbloeding.

Jeuk

Het is makkelijk gezegd, maar vermijd het krabben bij jeuk. Houd de nagels zeer kort. Doe ’s nachts handschoenen aan. Je kunt na het douchen wat vaseline insmeren. Dit geeft een kortdurende verlichting. In de winter is de huid wat schraler. Smeer ’s avonds een dikkere laag vaseline op de psoriasiskorsten. Ze worden dan zachter. De volgende ochtend kun je ze voorzichtig verwijderen en de speciale zalf of crème aanbrengen. Pijnlijke kloven aan handen en voeten hebben baat bij een goede klovenzalf. Vraag je arts om jeukstillende middelen die geschikt zijn voor jou.

Kleding

Draag huidvriendelijke stoffen, bijvoorbeeld katoen. Synthetische kleding irriteert de huid sneller.

Zalven, creme en lotions

In de meeste gevallen zal de arts een zalf, crème of lotion voorschrijven die dagelijks op de plekken moet worden aangebracht. Het geneesmiddel wordt alleen op de psoriasisplekken aangebracht en niet op de gehele huid. Voor de droge, schilferige plekken wordt een zalf of vette crème gebruikt die de schilfers oplost en de huid soepeler maakt. Vochtinbrengende smeersels zullen de psoriasis al enigszins verbeteren. Ze kunnen gebruikt worden als onderhoudsbehandeling. Voor de behaarde hoofdhuid of de psoriasis inversa wordt een lotion gebruikt, omdat dit makkelijker is uit te wassen dan de vette zalf of crème.
Sinds 1990 wordt aan de crème, zalf of lotion voor het behandelen van psoriasis ook vitamine D toegevoegd. Vitamine D werkt in op de celdeling en celgroei in de opperhuid. Als deze zalf op grote oppervlakten langdurig wordt gebruikt, is er een zeer klein risico (door een verhoging van calcium in het bloed) op nierstenen.
Hormoonzalven (corticosteroïden) werken in op de ontsteking (roodheid) van de huid. Ze remmen de aanmaak van bloedvaten en (in mindere mate) de celdeling in de opperhuid. De huid geneest snel. Helaas went de huid aan de zalf, waardoor ze bij langdurig gebruik minder goed gaan werken. Ook kunnen bij langdurig gebruik verdunning van de huid, kwetsbare bloedvaatjes en huidstriemen ontstaan. Hormoonzalf mag dan ook maar beperkt en voorzichtig op bepaalde plekken op de huid gebruikt worden. Hormoonzalven worden vaak vermengd met salicylzuur. Dit zuur maakt de schilfers los en laat de corticosteroïden dieper in de huid doordringen. Er bestaan ook combipreparaten, waarbij de vitamine D wordt samengevoegd met de corticosteroïden in één zalf. De zalf is niet geschikt voor het hoofd, gezicht of de plooien. Er is wel een gel beschikbaar die kan worden gebruikt op het behaarde hoofd.
Teer bezit jeukstillende en ontstekingsremmende eigenschappen. De teershampoo die vroeger werd gebruikt is uit de handel gehaald, want het mag volgens de Europese regelgeving niet meer. Teer zou namelijk kankerverwekkend zijn.

Lichttherapie

Voor patiënten met psoriasis vulgaris en psoriasis guttata kan lichttherapie een uitkomst bieden. Zonlicht heeft een positief effect op psoriasis. Lichttherapie bestaat uit twee vormen, PUV-A en UV-B belichting.

PUV-A

Ultraviolet A licht (UV-A) is een bestanddeel van natuurlijk zonlicht. Ultraviolet licht beïnvloedt de celgroei en de ontsteking van de huid. De meeste ziekenhuizen beschikken over lichtcabines met UV-A lichtbehandeling. Nu is gebleken dat UV-A meer effect heeft bij psoriasis door psoraleen toe te voegen. Dit is een stof die de huidcellen gevoeliger maakt voor UV-A. Het kan in de vorm van tabletten of in het badwater worden toegevoegd. Er is ook psoraleen die op de plekken kan worden aangebracht. De behandeling wordt onder begeleiding van een dermatoloog en lichtverpleegkundigen uitgevoerd. Een behandeling kan maximaal drie maanden in beslag nemen. Patiënten moeten twee tot drie keer per week naar het ziekenhuis komen. Deze behandeling wordt niet gedaan bij zwangerschap of bij borstvoeding.

UV-B

Ultraviolet B kan zonder aanvullende medicijnen als psoraleen worden toegepast omdat de werking sterker is dan UV-A. Het licht dringt echter minder diep in de huid door. Daarom is het niet voor alle huidaandoeningen geschikt. Het voordeel is dat de belichtingstijd korter is en de therapie kan ook door zwangeren worden gedaan.

Thuisbehandeling

Je kunt ook thuis lichttherapie krijgen. De benodigde apparatuur wordt voor een periode aan huis gebracht. Je hoeft dan niet meer twee tot drie keer per week naar een kliniek te komen. Je moet er wel nog regelmatig naartoe voor controle bij de dermatoloog.
Lichttherapie wordt ook in combinatie met zalftherapie gegeven. In sommige dagbehandelingcentra wordt lichttherapie gecombineerd met een zoutbad. Dit wordt ook balneotherapie genoemd. Lichttherapie is niet geschikt voor de langere termijn. Het verhoogt de kans op huidkanker bij veelvuldig en langdurig gebruik.

Orale medicijnen

In enkele gevallen kan de arts tabletten voorschrijven. Lichte vormen van psoriasis komen er doorgaans niet voor in aanmerking, vanwege de bijwerkingen.

Cyclosporine

Cyclosporine is een eiwit dat het afweersysteem remt. Het onderdrukt de immuunreactie. Het wordt al jaren gebruikt om afstotingsverschijnselen te voorkomen bij orgaantransplantaties. Sinds 1979 zijn de positieve effecten van cyclosporine bij psoriasis bekend. Cyclosporine is als tablet en als drank verkrijgbaar. Het nadeel van cyclosporine is dat het veel bijwerkingen kent, waaronder nierfunctiestoornissen, verhoging van de bloeddruk, hoofdpijn, tandvleeshypertrofie en meer. De dosering wordt meestal langzaam opgebouwd. Wanneer men plotseling met de medicatie stopt is de kans groot dat de psoriasis in ernstigere mate terugkomt dan voor de start van de behandeling. Bij gebruik van dit medicijn zijn regelmatige controles van bloed en bloeddruk noodzakelijk.

Methotrexaat (MTX)

Dit medicijn werd in 1951 op de markt gebracht. Het remt de celdeling, waardoor het werkt bij psoriasis. Ook vermindert het middel de ontstekingsreactie van psoriasis. Het middel mag niet tijdens de zwangerschap worden gebruikt. Het medicijn kent bijwerkingen (onder andere leverstoornissen en remming van de aanmaak van bloedcellen in het beenmerg).

Acitetrine

Acitetrine behoort tot de familie van de vitamine A afgeleiden. Het zorgt ervoor dat de huidcellen weer normaal uitgroeien. Meestal wordt het medicijn in combinatie met een zalf of crème gebruikt, tenzij het de behandeling betreft van psoriasis pustulosis palmplantaris (Andrews-Barber).

Furamaten

Sinds 1981 is behandeling mogelijk met furamaat tabletten. Het medicijn wordt alleen (beperkt!) in centra gebruikt die ervaring met furamaat tabletten hebben. In Duitsland is het medicijn officieel geregistreerd als behandeling voor uitgebreide vormen van psoriasis vulgaris. In Nederland zijn furamaten niet geregistreerd: ze zijn niet officieel toegelaten door de overheid. Dat betekent in ieder geval dat verzekeraars de behandeling niet zullen vergoeden.

Kuurreizen

Wie het geld heeft, kan kiezen voor één van de vele kuurreizen voor psoriasis. Een kuurreis bestaat uit behandelingen die gericht zijn op huidaandoeningen als psoriasis. Er zijn ook andere kuurreizen, zoals bijvoorbeeld spa- en wellness, ontslakken en astmakuren.

Dode Zee

De kuurreizen naar de Dode Zee zijn gebaseerd op een therapie, bestaande uit zon en baden in de Dode Zee en Dode Zee producten. Een kuurreis duurt twee of meer weken (in het beste geval vier weken). De Dode Zee is eigenlijk een meer. Het ligt in een grote kloof tussen Israël en Jordanië, ruim vierhonderd meter onder de zeespiegel. Het is het laagste punt op aarde. De schadelijke straling van de zon wordt hier goed gefilterd, daarom zorgt de zon hier voor een natuurlijke lichttherapie. Het water van de Dode Zee heeft een bijzondere samenstelling. Het bestaat uit zout (33%) en vele mineralen. Broom is één van die mineralen. Het heeft als eigenschap dat het de huid verzacht.

Turkije (Kangal)

Kangaal is een kuuroord voor psoriasispatiënten. Het water daar heeft een geneeskrachtige werking. De temperatuur van het water is permanent 37 graden Celsius. Het is rijk aan selenium, een zwavelachtige stof met een geneeskrachtige werking. De visjes in het water knabbelen aan de psoriasisplekken. De kleine karperachtige visjes (garra rufa obtusa) eten graag dode huidcellen bij gebrek aan andere voedselbronnen. Dode huidcellen zijn rijk aan eiwitten. De visjes genezen de psoriasis niet, maar de plekken verminderen (tijdelijk) voor minstens twintig maar ook wel voor honderd procent.

Dagbehandeling

Als een kuurreis financieel niet tot de mogelijkheden behoort, is het prettig te weten dat er in Nederland diverse dagbehandelingcentra bestaan voor de behandeling van psoriasis. In de dagbehandelingcentra worden Dode Zee therapieën gegeven op kunstmatige wijze. Een dagbehandeling kan bestaan uit een bad in een zoutwater lichtdouche, deelbestralingen voor de hoofdhuid, knieën en ellebogen (eventueel ondersteund met zalven). De behandeling is individueel en op de persoonlijke klachten gericht.

Alternatieve behandeling

Er zijn verschillende alternatieve behandelingen die kunnen bijdragen tot het verminderen van de klachten van psoriasis. De huidziekte is niet te genezen, maar de klachten kunnen wel afnemen. Ongrijpbare klachten die steeds maar terugkomen, brengen de patiënt vaker naar een alternatief therapeut. Soms heeft men er baat bij, soms niet.

Veel vormen van alternatieve therapieën kijken naar de mens als geheel, naar oorzaak, gevolg en samenhang. Vanuit deze visie wordt de patiënt behandeld. Een behandeling is altijd individueel gericht. De therapeut zal een uitvoerige anamnese doen voordat hij een behandelplan opstelt. De vragen zullen niet alleen gericht zijn op ziekten die men heeft gehad, ook vragen naar de voeding en leefwijze zijn eerder regel dan uitzondering.

Alternatieve behandelingen die de klachten van psoriasis zouden kunnen verminderen zijn: klassieke, oor- en electro-acupunctuur, homeopathie, vitamines en mineralen, kruidentherapie en alle andere vormen van therapie die het herstellend vermogen van de mens bevorderen.
In een enkel geval kan de zorgverzekeraar de kosten voor alternatieve behandelingen (gedeeltelijk) vergoeden, als je daarvoor aanvullend verzekerd bent. De behandelend arts moet wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Vraag daarom van tevoren naar de mogelijkheden voor vergoeding aan je zorgverzekeraar.

Psoriasis in de praktijk

Psoriasis is een huidziekte die op verschillende plaatsen kan optreden. Sommige mensen vinden het er gek (en ook vies) uitzien. Je hoeft niet aan iedereen te vertellen dat het een huidziekte is. Je bepaalt zelf wie je deze informatie wilt geven. Het vervelende is dat psoriasis je leven wel beïnvloed. Daarom is het goed als je er met iemand over kunt praten. Dat kan je partner of vriend(in) zijn, maar ook lotgenoten kunnen een steun zijn. Je kunt van elkaars ervaringen leren. Kijk eens voor een patiëntenvereniging in je buurt.

Psoriasis kan het zelfvertrouwen ondermijnen. Je wilt er zo aantrekkelijk mogelijk uitzien. Laat je psoriasis niet je leven bepalen. Als je een positief zelfbeeld hebt, straal je zelfvertrouwen uit. Als het je niet lukt, kun je de huisarts vragen naar mogelijkheden voor therapie.

Je hoeft je collega’s in principe niet uit te leggen dat je psoriasis hebt, maar het maakt het misschien wel makkelijker voor jezelf als je uitlegt wat psoriasis is en dat het niet besmettelijk is.

Psoriasis wordt vaak erger als je last hebt van stress. Zorg daarom dat je voldoende ontspanning zoekt. Roken en alcohol hebben ook een negatieve invloed op psoriasis. Probeer daar in te matigen, of nog beter, er van af te zien. Je kunt daarbij om ondersteuning aan je huisarts vragen. Eet gezond en gevarieerd. Verzorg je huid goed. Kijk eens naar de soorten behandelingen in deze tips. Vraag je huisarts om een behandeling als de psoriasis hinderlijk (jeuk, uitslag) wordt.

Tips & Reacties

  • Fumaraten en de bijwerkingen

    Bouw je medicijngebruik hoe dan ook langzaam af om ernstige bijwerkingen te voorkomen. Je kunt anders bijvoorbeeld van psorias vulgaris naar erythrodermische psoriasis gaan. Let daarnaast op de bijwerkingen. Je kunt bijvoorbeeld te maken krijgen met cholesterolverhoging. Laat je daarom 2 maandelijks controleren indien er bijwerkingen optreden bij fumaraten.
    Tip van Patricia Dirks op 9 mei 2012

Deel je eigen tip over psoriasis

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!